Với hơn 1,4 tỷ dân, Trung Quốc là thị trường vô cùng quan trọng đối với ngành nông nghiệp Việt Nam. Từ lâu, Trung Quốc cũng là đối tác xuất khẩu nông sản lớn của nước ta, nhưng hình thức xuất khẩu chủ yếu qua đường tiểu ngạch cho nên giá trị kinh tế còn thấp và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Sự chuyển mình đúng hướng sang xuất khẩu chính ngạch của Việt Nam không chỉ mở rộng cơ hội tiếp cận thị trường Trung Quốc mà còn từng bước khẳng định vững chắc giá trị nông sản Việt.
Thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho thấy, năm 2022, vượt qua các khó khăn do Trung Quốc siết chặt các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19, xuất khẩu các mặt hàng nông, lâm, thủy sản của Việt Nam sang thị trường này vẫn đạt khoảng 10 tỷ USD.
Gia tăng lợi thế
Theo Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công thương), thực hiện cam kết trong Hiệp định thương mại tự do ASEAN- Trung Quốc (ACFTA), đến nay Trung Quốc đã giảm thuế cho hơn 8.000 mặt hàng nhập khẩu từ Việt Nam, trong đó có nông sản, mở ra nhiều cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường rộng lớn này. Trong thời gian qua, nhu cầu, sức mua của người dân Trung Quốc đối với các mặt hàng nông sản, thực phẩm cũng không ngừng tăng cao cho nên Trung Quốc hiện là thị trường xuất khẩu nông, lâm, thủy sản lớn thứ hai của Việt Nam (sau Mỹ). Trong giai đoạn 2015-2020, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu sang Trung Quốc của ngành hàng này đạt khoảng 8,9%/năm.
Từ nửa cuối năm 2022, Việt Nam và Trung Quốc đã lần lượt ký Nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sầu riêng, chuối, khoai lang, tổ yến sang thị trường Trung Quốc. Điều này mở ra cơ hội mới cho các mặt hàng thâm nhập sâu vào thị trường rộng lớn này. Trước hết là vì hàng xuất khẩu chính ngạch có thể vào Trung Quốc qua tất cả cảng biển, cảng hàng không quốc tế, các cửa khẩu quốc tế, cửa khẩu chính trên biên giới đất liền mà không phải ùn ứ chờ đợi ở một vài cửa khẩu phụ, lối mở dành cho trao đổi cư dân như xuất khẩu tiểu ngạch.
Ngoài ra, với việc xuất khẩu chính ngạch, giao kết hợp đồng thường được thực hiện theo thông lệ quốc tế với các quy định rõ ràng về mặt hàng, đơn giá, quy cách, chất lượng hàng hóa, đóng gói, phương thức vận tải, phương thức giao hàng, phương thức thanh toán, giải quyết tranh chấp; hàng hóa có nguồn gốc, chứng từ rõ ràng, được kiểm nghiệm an toàn thực phẩm và bảo đảm truy xuất nguồn gốc cho nên thông quan nhanh.
Trong trường hợp có biến động thị trường hoặc chịu tác động bởi các sự kiện không lường trước được trong quá trình giao hàng, các bên sẽ cùng thỏa thuận theo điều khoản hợp đồng, do đó hạn chế các trường hợp bị ép giá. Khi xuất khẩu chính ngạch, việc giao hàng được thực hiện theo tập quán quốc tế giúp phân chia rõ trách nhiệm, rủi ro cho bên mua và bên bán; việc chậm trễ hoặc ách tắc giao hàng cũng được giảm tới mức thấp nhất.
Với những lợi thế đó, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường Lê Thanh Hòa cho rằng, các thương nhân cần chủ động chuyển nhanh, chuyển mạnh hoạt động xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Trung Quốc theo hình thức chính ngạch. Thực tế, trong những thời điểm khó khăn nhất, cụ thể như trong thời gian dịch Covid-19 bùng phát nặng nề, xuất khẩu chính ngạch vẫn lưu thông ổn định, trong khi xuất khẩu tiểu ngạch gặp rất nhiều rủi ro, ùn tắc. Mặt khác, xuất khẩu chính ngạch ổn định cũng chính là động lực thúc đẩy sản xuất các sản phẩm có chất lượng, nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm.
Các thương nhân cần chủ động chuyển nhanh, chuyển mạnh hoạt động xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Trung Quốc theo hình thức chính ngạch. Thực tế, trong những thời điểm khó khăn nhất, cụ thể như trong thời gian dịch Covid-19 bùng phát nặng nề, xuất khẩu chính ngạch vẫn lưu thông ổn định, trong khi xuất khẩu tiểu ngạch gặp rất nhiều rủi ro, ùn tắc.
